بخشی از جلسه‌ی گفتمان اندیشکده‌ی جهانی فران ایران _ نگاهی به غزل مینی‌مال ایران _ آوین کلهر_ مسؤل اندیشکده:
پرسش:"غزل ايرانی كه حاصل نگاه تغزل آميز شرقی ما ايرانيان به شعر است دارای سبك های مختلف و متنوعی است مانند غزل عراقی ، غزل وقوع ، غزل هندی ، غزل بازگشت ، غزل مشروط و غزل نو. چرا از مكتب خراسانی كه سرآغاز مكاتب ايرانی است نامی برده نمي شود ؟"
پاسخ:"مكتب خراسانی كه آن را "مكتب تركستانی" هم مي گويند از ابتدای شعر فارسی، یعنی اوايل قرن چهارم تا اواسط قرن ششم ادامه داشت. از آن جا كه قالب های برتر اين مكتب، قصيده و مثنوی است هرجا صحبت از غزل می شود به نام مكتب عراقی برمی خوریم چرا که خود آغازگر غزل در ادبیات فارسی است."
پرسش:"در مكتب عراقی به واژه های عربی بسياری بر می خوريم. ريشه ی آن ها كجاست؟"
پاسخ:"زمينه ی پيدايش مكتب عراقی را مي توان روی كار آمدن سلجوقيان در خراسان دانست. سلجوقيان مدارس مختلفی تأسيس كردند كه در اين مدارس تفسير، منطق، حكمت و ادب تازی تدريس می شد که شاعران و ادیبان نيز با آن آشنا شدند مانند انوری، خاقانی و نظامی گنجوی. به همين دليل در مكتب عراقی واژه های عربی رو به افزایش گذاشت. قالب غزل بیشتر از قصيده به كار رفت. سادگی، رواني و استحكام مكتب خراسانی جای خود را به لطافت و تشبيهات بی شمار و كنايه های زيبا داد. در غزل های اين مكتب، تلميحات فراوان، تضمين و اشاره به آيات، ايهام و صنايع بديعی بیشترشد. در اين مكتب، مضمون های اخلاق - تربيتی جای مدایح اغراق آميز را گرفت. فارس مركز غزل سرايی عراقی شد و مولانا ، سعدی و حافظ هريك به شيوه ی خاص خود اين مكتب را به اوج رساندند."
پرسش:"وحشی بافقی كه تواناترين شاعر وقوعی است در شعرهايش آن چنان با زبانی ساده و به دور از آشنايی زدايی صحبت كرده كه انگار دارد حرفهای روزمره اش را می زند، اين نشانه ی ضعف شعر او است؟"
پاسخ:"نه، به هيچ وجه. نام " وقوعی " كه اين شاعران برخود نهادند اشاره به اين دارد كه آن ها در شعرشان برخلاف شعرای عراقی -مكتب پيش از آنها- زمينی و واقعی هستند. شاعر وقوعی، يعني شاعری كه بيانگر واقعيت احوال خود باشد. شاعران وقوعی هيچ گاه به طور آگاهانه در شعرهای خود از صنايع شعری استفاده نمي كردند بلکه فقط می خواستند كه هر چه صميمی تر و راست تر حرفشان را بیان کنند. وقوعيون مطلقاً به واقعيت های بيرونی، جز به واقعيت عشق و عاشقی و بازتاب آن در دل انسان توجه نداشتند. بيان و توصيف حالات شديد عاطفی -نسبت به معشوق مذكر- تمام هدف آن ها بود. ترجیع بندهای مشهور وحشی بافقی و مثنوی های او خصوصاً "فرهاد و شيرين" بيانگر همين است
درباره این سایت